Przepisy powszechnie obowiązującego prawa nakładają szczególne powinności na szkolnych specjalistów, zwłaszcza na psychologa i pedagoga szkolnego. Należy do nich rozpoznawanie sytuacji edukacyjnej i wychowawczej uczniów między innymi poprzez bezpośrednie z nimi rozmowy. Wskazać przy tym należy, że żaden przepis prawa, w tym regulacje rozporządzenia w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno – pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach oraz rozporządzenia w sprawie wykazu zajęć prowadzonych bezpośrednio z uczniami lub wychowankami albo na ich rzecz przez nauczycieli poradni psychologiczno-pedagogicznych oraz nauczycieli: pedagogów, pedagogów specjalnych, psychologów, logopedów, terapeutów pedagogicznych i doradców zawodowych, nie ograniczają możliwości prowadzenia rozmów z uczniami przez nauczycieli, nauczycieli wychowawców, pedagoga, psychologa szkolnego. Nie determinują też prowadzenia takich rozmów obecnością jego rodziców i ich zgodą. Przeciwnie, wszyscy nauczyciele i nauczyciele specjaliści mają obowiązek pozyskiwania informacji, w tym bezpośrednio od ucznia, w celu określenia jego mocnych stron, predyspozycji, zainteresowań i uzdolnień oraz ewentualnych przyczyn niepowodzeń edukacyjnych lub trudności w funkcjonowaniu, w tym barier i ograniczeń utrudniających funkcjonowanie dziecka/ucznia i jego uczestnictwo w życiu szkoły, a także diagnozowanie sytuacji wychowawczych w celu rozwiązywania problemów stanowiących barierę i ograniczających aktywne i pełne uczestnictwo ucznia w środowisku nauczania i wychowania. Przywołać w tym miejscu trzeba też art. 5 ustawy Prawo oświatowe, cyt.: Nauczyciel w swoich działaniach dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych ma obowiązek kierowania się dobrem uczniów, troską o ich zdrowie (…). Szczególnie jednak istotne jest brzmienie art. 6 pkt 1 – 2 ustawy Karta Nauczyciela, cyt.: Nauczyciel obowiązany jest: rzetelnie realizować zadania związane
z powierzonym mu stanowiskiem oraz podstawowymi funkcjami szkoły: dydaktyczną, wychowawczą i opiekuńczą (…). Tym samym bezpośrednia rozmowa z uczniem stanowi istotny komponent ustawowych zadań i obowiązków każdego nauczyciela, nauczyciela-specjalisty.
